Het Afrikaanse dubbelleven van specialist ouderengeneeskunde Adrienne
Als zesjarig meisje wilde Adrienne al kinderen beter maken in Afrika. In eerste instantie koos ze dan ook voor tropengeneeskunde. Maar een stage in Kenia verliep anders dan gepland vanwege papieren die niet op orde waren; een veel voorkomend probleem als je als buitenlandse arts naar Afrika gaat. Vele jaren later, toen ze al lang specialist ouderengeneeskunde was, bezocht ze Afrika opnieuw. Haar goede vriend Doeke Hekstra had veel contacten in Kenia. Samen besloten ze een stichting op te zetten voor duurzame medische hulp in afgelegen gebieden met als belangrijkste pijlers; samenwerking, consistentie en flexibiliteit. Een zorgvuldig opgebouwd netwerk met lokale partners zorgde ervoor dat de plannen in een stroomversnelling kwamen. En zo werkt de stichting sinds 2019 samen met lokale partijen als Mp Shah Hospital, Lyons Sightfirst eye hospital, Safari Doctors, Chat (Community Health Africa Trust), de Big Life foundation en RAE Charitable Trust. Inmiddels heeft de stichting vanuit Nederland toegewijde artsen en studenten die betrokken zijn. Adrienne reist zo’n twee tot drie keer per jaar naar Kenia. Adrienne betrekt ook haar kinderen in de stichting. Ze hoopt dat ze het stokje later van haar overnemen.
Niet geven maar delen
Het motto van de stichting is niet geven, maar delen. Volgens haar een succesformule om samen met lokale partijen gezondheidszorg daar te brengen waar het niet beschikbaar is. ‘Ondertussen bestaat de stichting uit een heel team van artsen en studenten die hun tijd en kennis willen delen. Zo waren we afgelopen jaar een maand lang op pad met een karavaan kamelen naar een afgelegen nomaden nederzettingen in het momenteel door ernstige droogte geteisterde Noorden van Kenia (Samburu & Turkana regio). We trokken om de dag naar een andere plek om stammen te bezoeken of waar we wisten dat er mensen zouden wonen. Dan vertelden we dat we er de volgende dag zouden zijn om spreekuur te houden. Het leven is tijdens zo’n reis heel basic. Slapen in de open lucht, geen bereik, geen stromend water en we maken zelf vuur. Tijdens die maand hebben we veel mensen bereikt en veel kunnen doen. Met ons team van artsen Dr. Jan Stoot (Zuyderland Medisch Centrum), Dr. Willem Boellaard (Erasmus MC) en Professor Dr. Inne Borel Rinkes (UMC) deden we tot wel 200 patiënt behandelingen per dag. Onder de behandelingen verstaan we ook helpen met familieplanning door anticonceptie te geven en het behandelen van oog- en longproblemen. Juist omdat we met lokale organisaties en mensen vanuit de communities werken, is het vertrouwen snel gewonnen. Grote hulde aan hen, want zij plaveien het pad voor ons. En wij kunnen op onze beurt hen weer opleiden om onderwijs te geven over health care, over hygiëne en bijvoorbeeld over vaccinatiezorg. Wat ons helpt om snel geaccepteerd te worden als ik bijvoorbeeld een stam bezoek, is dat we geen toeristen zijn. We leven en werken mee tussen de lokale mensen, waaronder ook ambtenaren van het Ministerie van Gezondheidszorg in Kenia, die heel veel voor ons doen om te helpen.
Slangen en brandwonden
Eén van de projecten die we ondersteunen is een slangenbeten- en brandwondencentrum in het Baringo district. We ondersteunen er een vrouw die een product heeft ontwikkeld dat bestaat uit vaseline en antibiotica. Elke dag komen mensen naar haar toe, zoals slachtoffers van slangenbeten en huiselijk geweld of kinderen die in de hete melk zijn gevallen. Ze heeft een engelengeduld en behandelt mensen net zolang totdat de wond genezen is. Ik probeer haar altijd te bezoeken en een paar dagen te helpen als ik in Kenia ben. En soms stuurt ze mij foto’s met de vraag om een behandeladvies. Via de foundation hebben we onlangs een levensreddende huidtransplantatie kunnen bekostigen voor een vrouw die door haar man met hete olie was overgoten. Door de transplantatie kreeg ze haar leven weer op de rit. Ik bezocht haar na de behandelingen zelf en zag een prachtige trotse vrouw met haar oma, moeder en dochter.
Niks is fout
Een belangrijke samenwerkingspartner is het Mp Shah Hospital ziekenhuis en Lions Sightfirst eye hospital in Nairobi. Zij helpen ons aan de benodigde medische licenties om in Afrika te kunnen werken. Het plan is om dit jaar met een team in hun ziekenhuis operaties uit te voeren en onderwijs te geven. De lokale medische zorg, met name in de bush waar praktisch geen dokters zijn, verschilt enorm met die van ons. En soms is het frustrerend om te merken dat er werkelijk voor alles antibiotica wordt voorgeschreven. We zullen echter nooit zeggen dat er foute dingen gebeuren. Want als we weg zijn dan doen ze het toch weer op hun eigen manier. Wél pijlen we voorzichtig of ze open staan voor andere ideeën en doen we voor hoe ze het óók kunnen doen. We komen geregeld dingen tegen die je in ons land niet ziet. Zoals een vrouw met een enorme tumor die we in Nederland allang zouden hebben verholpen. Of een kindje met een waterhoofd waar in Nederland hele goede behandelmethoden voor zijn, maar daar dus niet. De chirurgen in ons team hebben spullen mee om kleine operaties te kunnen doen, zoals bultjes weghalen of doornen in de huid die zijn gaan ontsteken. En soms kunnen we gewoon niet meer doen dan pijn bestrijden.
Ouderenzorg in Kenia
In tegenstelling tot Nederland, is er in Kenia praktisch geen ouderenzorg. Dat komt ook omdat er relatief minder oude mensen wonen. Ouderen worden gerespecteerd, ook als ze een beetje anders of ‘gek’ doen. De diagnoses dementie wordt dan ook niet gauw gesteld. En al helemaal niet in de bush in de afgelegen gebieden. Het ACG (Advanced Care Gesprek) kennen ze niet in Kenia; praten over de laatste levensfase en de dood die erop volgt gebeurt gewoon niet. Toch zijn er ook overeenkomsten met de ouderenzorg in Nederland. Als SO leer je immers om met weinig middelen het doktersvak uit te oefenen. Daar waar je in het ziekenhuis maar met je vingers hoeft te knippen voor een labuitslag, een ct of een mri, moet je in de ouderenzorg in eerste instantie vertrouwen op je stethoscoop en je zintuigen. Die kennis en ervaring komen mij van pas in de Keniaanse bush. Een grote wens is het opzetten van een kleine polikliniek voor ouderen waarbij ook cognitieve diagnostiek kan worden gedaan en eerste lijnszorg bij mensen thuis. Het staat nog in de kinderschoenen maar ik zou het dolgraag op de kaart zetten.
Het mooie van het werken in Kenia vind de specialist ouderengeneeskunde de vriendelijke mensen. Je ziet veel blije gezichten en je kunt als arts al gauw iets betekenen. We realiseren ons terdege dat onze acties soms druppels op een gloeiende plaat zijn. Maar als we, door bijvoorbeeld het voor elkaar krijgen van een ander geneesmiddelengebruik, kunnen voorkomen dat er één kind gehandicapt ter wereld komt, is dat al winst. Wat ik meeneem vanuit Kenia naar Kennemerhart is de instelling om het leven te nemen zoals het is. De ontspannenheid. De acceptatie dat je weet wat je nu hebt, maar dat het morgen ook heel anders kan zijn. Als ik na een reis weer in Nederland ben probeer ik het ‘leven in het nu’ zolang mogelijk vast te houden. Het geeft me rust en helpt me te concentreren. En me niet druk te maken over alle dingen die nog moeten.
Onschatbare waarde
Ik vind het heel fijn dat Kennemerhart de meerwaarde ziet van het werk waaraan ik veel van mijn overuren als specialist ouderengeneeskunde besteed. De interesse die wordt getoond door mijn collega’s is heel fijn, net als de flexibiliteit die ik krijg om af en toe voor langere tijd naar Kenia te kunnen gaan. Mijn kennis en ervaring die ik via Kennemerhart heb opgedaan is daarbij van onschatbare waarde. Hoe mooi zou het zijn als we in de toekomst een uitwisseling zouden kunnen organiseren, om onze expertise en geriatrische zorg te kunnen delen met de mensen daar!’
Meer informatie over de stichting van Adrienne vind je via www.healthyetufoundation.com
